Romantizm bir çok alanda sanatı etkilemiştir nitekim, fakat ben Romantizmi hem okuduğum kitabın ele alışı hem de ilgi alanım olan edebiyat ve şiire yönelik incelemeye çalışacağım.
Romantizmden önceki kuramlar genellikle sanat eserini açıklarken genel itibariyle sanat eserinin anlattıkları ve anlattıklarının okuyucu ve toplum üzerindeki etkileriyle ilgilenmişler. Burada es geçtikleri nokta bu işi yapan kişi yani sanatçı, kimisi sanatçıyı zanaatkardan farksız görmüş, edebiyatın ahlak bakımından kötü sonuçlar doğuracağına inanmış, kimisi edebiyatın evrensel olanı yansıtması gerektiğini düşünmüş, kimisi edebiyatın toplumu harekete geçirecek, bir ideolojiye yönelik ele alınması gerektiğini söylemiştir. Romantizm ise saydıklarımdan farklı olarak bireydeki duyguyu ele alarak, sanatçıyı işin merkezine almıştır. Sanatçının kendine özgü duygusunu daha detaylı ele alan kuram ise anlatımcılıktır. Sanat eseri yaratılırken var olan malzemelerin sanatçının duygu süzgecinden geçerek öznelleşmesiyle sanat eseri yaratılmalıdır deniliyor. Sanat dış dünyaya tutulmuş bir aynaydı daha öncekilerde, sanatçı da burada aynayı tutan kişiydi bir nevi bir fabrikada görev yapan bir işçiden farkı yoktu. Oysa Anlatımcılıkta sanatçı bir dahi olarak görülüp önemli bir yere oturtulmuştur. Çünkü önemli olan eser yaratılırken genel olan duygu değil sanatçıda ortaya çıkan yaratılmış duygudur. Ben bu durumu kendim okuduğum eserlerden yola çıkarak açıklamaya çalışacağım; Bir çok sanatçı ölümü ele almış ve ölümü ele alırken kendi özgünlükleriyle ölüme ayrı bir biçim çizmişlerdir. En eski çağlardan bu yana gelmiş bu duygu nasıl oldu da hala eski heyecanıyla sanat eserlerinde işlenebiliyor sorusuna bir cevaptır. Ölümün diğer kavramsal tanımlarından sıyırarak bir sanatçı tarafından doldurulması sanatçının ve sanatın gücünü göstermektedir. Örneğin Dostoyevski'nin Budala adlı eserinde ölümü ve umudu böyle tanımlıyor;
düşünsenize: ya işkence etseler? o zaman acı çekersin, yara
bere içinde kalırsın, bedenin acıyla kıvranır. ama bütün bunlar ruhsal
ıstıraptan uzaklaştırır seni. ölünceye kadar yalnızca yaralarının acısını
hissedersin. ama asıl ve en büyük acı belki de yaralarının acısı değildir. en
önemli olan, bir saat sonra, az sonra, on dakika sonra, biraz sonra, yarım
dakika sonra, biraz sonra, o anda ruhunun bedeninden ayrılacağını, artık bir
insan olmayacağını, bunun kesin olduğunu, en önemlisi de kesin olduğunu
bilmendir. işte başını giyotinin altına koyuyorsun, kocaman bıçağın yukarıdan
aşağı nasıl kayarak geldiğini duyuyorsun... işte saniyenin o dörtte biri olan
süre en korkuncudur... biliyor musunuz, benim hayal gücümün ürünü değil bunlar.
çoğu kimse aynı şeyi söylemiyor mu? buna o kadar inanıyorum ki, doğrudan açtım
size düşüncemi. cinayet işlediği için bir insanı öldürmek, cinayetin
kendisinden de büyük bir suçtur. mahkeme kararıyla öldürmek, eşkıyanın
öldürmesiyle karşılaştırılamayacak kadar korkunçtur. haydutların gece ormanda
veya başka bir yerde boğazına bıçak dayadıkları insanın içinde hâlâ bir
kurtulma umudu vardır. son ana kadar kaçıp ya da yalvarıp kurtulabileceğini
umar. oysa burada, bu umutla ölmek on kez daha kolayken, o son umudu da
kesinlikle alırlar elinden. bir karar söz konusudur burada, kaçıp kurtulabilme
olasılığı olmayan bir karar. içinde korkunç bir ıstırabın, dünyada eşi olmayan
bir ıstırabın bulunduğu bir karar. savaşta bir eri getirip, topun namlusunun
önüne koyup üzerine ateş edin. erin içinde hâlâ bir kurtulma umudu vardır. ama
aynı ere ölüm cezasına çarptırıldığı kararını okuyun, ya aklını yitirir ya da
ağlamaya başlar. insan doğasının buna aklını yitirmeden katlanabileceğini kim
söylemiş? böylesine çirkin, yersiz, anlamsız bir hakarete ne gerek var?
kendisine ölüm kararı okunup acı çektirildikten sonra 'hadi git, bağışlandın'
denen biri vardır belki. işte o anlatabilir bize bunu... bu acıyı da, dehşeti
de isa anlatmıştır. hayır, bir insana yapılacak şey değildir bu!"
Anlatımcılığa göre burada anlatılan ölüm duygusu genel ölüm duygusu ve diğer eserlerde işlenmiş ölüm duygusundan farklıdır.
Romantizm ve anlatımcılık ile birlikte edebiyat türlerinde de bir değişim meydana geldi.
''O zamana kadar tragedya ve epos baş köşeyi işgal ederken, lirik önemsenmez, hatta biraz hor görülürdü. Yansıtma kuramının doğal bir sonucudur bu değerlendirme. İnsan ilişkilerinde, topluma, dış dünyaya ayna tutan sanatın en iyi örnekleri anca bu türler olabilirdi. Ne var ki on sekizinci yüzyıl içinde lirik şiirin değeri yükselmeye yüz tuttu. Pindaros'un kasideleri ve Kutsal Kitap'daki kısa şiirler bir çok kimseyi lirik türe yeni bir gözle bakmaya sevketti ve şiirin doğuşunu, şiddetli ve ateşli duyguların ifadesinde aramak eğilimi güz kazandı. Nihayet romantikler gerçek şiiri, duygunun anlamı olarak aldıklarında, kısa, katıksız arı şiir gerçek sanatın en parlak örneği oldu.'' (Moren, Edebiyat Kuramları ve Eleştiri, İletişim Yayınları.)
Burada yazdıklarım Romantizm ve anlatımcılığın bendeki etkisine yönelikti. Daha geniş bir bilgi için araştırma yapmak şart.